Nederland heeft als doel om in 2050 volledig circulair te zijn. Voor 2030 is een tussendoelstelling opgesteld. Dan moet 50% minder dan nu gebruik worden gemaakt van primaire grondstoffen. Circulair bouwen is hard nodig, behalve dat het moet, ook omdat het uiteindelijk niet anders kan.

Een circulair bouwproces is in hoofdlijnen niet anders dan de bouwprocessen zoals we die gewend zijn. Eén van de stappen daarin is het contracteren van ontwerpers, adviseurs en aannemers. In dit artikel staan we stil bij de vraag hoe we circulariteit daarin verankeren.

Circulair aanbesteden begint al in de definitiefase, bijvoorbeeld een huisvestingsbehoefte. Valkuil daarbij is dat meteen naar een concrete oplossing gekeken wordt. Om tot een circulaire oplossing te komen is het belangrijk om de daadwerkelijke behoefte te achterhalen en niet de afgeleide productvraag. De afgeleide productvraag is immers vaak maar één van de mogelijkheden om invulling te geven aan de daadwerkelijke behoefte. Er zijn echter misschien wel betere oplossingen voorhanden, die meer circulair zijn.

Als de opgave duidelijk is volgt het kiezen van een passende bouworganisatiestrategie. De ambitie om circulair te bouwen, in welke mate dan ook, is daarbij één van de criteria die een rol speelt bij het bepalen van de meest passende strategie. Gaat de opdrachtgever met een eigen ontwerpteam een ontwerp maken en daarna op zoek naar een aannemer of is bijvoorbeeld een bouwteam of Design & Build misschien meer passend? Aan circulair te bouwen kan in al deze gevallen invulling worden gegeven, maar in het algemeen geldt wel dat het betrekking van de uitvoerende partijen in de ontwerpfase qua circulair bouwen voordelen biedt. In dat geval kunnen zij immers meedenken over precieze toe te passen materialen. De mate waarin deze materialen in herbruikbare vorm beschikbaar zijn of later hergebruikt kunnen worden kunnen dan meespelen in een keuze. Ook kunnen de uitvoerende partijen meedenken over de wijze waarop het gebouw geconstrueerd wordt, waarbij in het bijzonder aandacht nodig is voor de wijze waarom bouwmaterialen later ook weer losgemaakt en hergebruikt kunnen worden.

In de aanbesteding van de verschillende opdrachten speelt circulariteit vanzelfsprekend ook een rol. In de selectiefase gaat het dan bijvoorbeeld om de ervaring van partijen daarmee. In de gunningsfase kan concreet worden ingezoomd op kansen t.a.v. circulair bouwen voor het betreffende project. Dat kan in de vorm van een open vraag. In de beoordeling wordt dan gekeken in welke mate de aangedragen kansen en oplossingen bijdragen aan de mate van circulariteit, waarbij meer beter wordt beoordeeld.

Met een open vraag worden marktpartijen uitgedaagd zich op het gebied van circulariteit te onderscheiden. Circulair bouwen is niet zodanig gemeengoed en uitgekristalliseerd dat eenvoudigweg allerlei eisen gesteld kunnen worden en door partijen daaraan te houden sprake zal zijn van een circulair gebouw. Juist door in een aanbesteding een open vraag te stellen over circulariteit kan de markt laten zien wat zij in huis hebben om uw project (meer) circulair te maken. Anders dan wat vaak gedacht wordt hoeft een criterium niet zodanig geformuleerd te zijn dat vooraf al aangegeven wordt wat precies nodig is om de maximale score te halen. Als dat zo zou zijn, zou de opdrachtgever immers vooral zelf alle mogelijke creatieve ideeën al moeten bedenken, en moeten waarderen.

Daarnaast helpt het als in de aanbesteding is voorzien in de nodige interactie. Kansen komen moeizaam aan het licht als sprake is van een louter schriftelijk proces. Door met elkaar de plannen te bespreken gaat dat beter. In aanbestedingen kan dat, ook als de aanbesteding moet voldoen aan de Aanbestedingswet. Vaak wordt gedacht dat met elkaar praten tijdens een aanbesteding strikt verboden is, maar niets is minder waar. De wet- en regelgeving biedt voldoende mogelijkheden voor mondelinge communicatie, mits dat uiteraard zorgvuldig gebeurt.

Kortom, circulair aanbesteden betekent vooral ruimte voor circulariteit creëren in de kaders, de opdracht en de aanbestedingsprocedure. Als vervolgens de markt wordt uitgedaagd zal dat tot leuke, verrassende en goede ideeën leiden, die bijdragen aan een circulair gebouw.

-Arnold Groeneveld-

• DEEL OP